Kaart (cartografie) - Breukelen (Utrecht) (Breukelen)

Breukelen is een dorp in de gemeente Stichtse Vecht in de Nederlandse provincie Utrecht. Het ligt aan de rivier de Vecht en het Amsterdam-Rijnkanaal. Breukelen was tot 1 januari 2011 een zelfstandige gemeente. Nadien fuseerde het met Loenen aan de Vecht en Maarssen, tot de gemeente Stichtse Vecht. Het dorp Breukelen heeft inwoners.

Tot de vroege middeleeuwen was de Vechtstreek nauwelijks bewoond. Door de uitgestrekte veenmoerassen was het gebied ongeschikt voor bewoning door de vroege mens. De oudste sporen van kleine nederzettingen en landbouw in de Vechtstreek zijn gevonden op de oeverwallen en stammen uit de IJzertijd (ca. 800-50 v. Chr.). Algemeen wordt aangenomen dat de vroegmiddeleeuwse nederzetting Attingahem de voorloper is van Breukelen en deel uitmaakte van de pagus (gouw) Niftarlake, wat weer behoorde tot het toenmalige Frisia. De splitsing van de Vecht met de Danne speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van Breukelen. De prediker Bonifatius zou in Attingahem rond 720 een houten kerkje gewijd aan Sint-Pieter, hebben gesticht. Attingahem is vernoemd naar de Friese edelman Wursing die de bijnaam Atte had, ook wel Ado, en leefde rond 700. Wursing was een tijdgenoot en bekende van de Friese koning Radbod. De naam Attingahem is een samenstelling van atte en heem: huis/erf van Atte.

In Breukelen stonden er achtereenvolgens drie stenen kerkgebouwen. De oudste delen van het huidige stenen gebouw (koor en transept) dateren uit de 15de eeuw en zijn over de fundamenten van de tweede stenen kerk heen gebouwd. De familie van Atto bouwde een versterkt huis dat Breukelerhof heette. Deze naam ging later over op het dorp. In 953 kwam het gebied, dat intussen in handen van de Duitse koning was overgegaan, onder bestuur van de bisschop van Utrecht.

In de 12e eeuw werd een tolbrug over de Vecht gelegd, die Breukelen-Nijenrode en Breukelen-Sint Pieters met elkaar verbond. In 1488 leed het dorp veel in de oorlog tussen het Sticht Utrecht en aartshertog Maximiliaan I van Oostenrijk. Hetzelfde herhaalde zich in 1672 bij de strijd tussen de Staten van Holland tegen Lodewijk XIV van Frankrijk. In de 16e en 17e eeuw werden langs de Vecht (met parallel eraan het Zandpad) veel buitenplaatsen gebouwd, waaronder Gunterstein (aan het Zandpad), Queekhoven, Vechtvliet, en Boom en Bosch, destijds eigendom van Engel de Ruyter, zoon van Michiel de Ruyter, en tegenwoordig het gemeentehuis voor Breukelen.

Het stadsdeel Brooklyn van de Amerikaanse stad New York is naar Breukelen genoemd. Destijds heette het Breuckelen.

Bij station Breukelen staat de Kortrijkse Molen, een poldermolen uit 1696.